زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

جعفر بن عقیل




جعفر بن عقیل بن ابی طالب یکی از یاران امام حسین (علیه‌السّلام) و از شهدای کربلا می‌باشد. جعفر فرزند عقیل بن ابی‌طالب و برادر مسلم بن عقیل است.


۱ - معرفی اجمالی


از مادر او در برخی منابع با نام امّ‌الثَّغَر دختر عامر از قبیله بنی‌کلاب
[۱] اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، ص۹۷، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.    
و در برخی دیگر با نام حوصاء دختر عمرو بن عامر یاد شده است.
[۲] سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق محمد جعفر طبسی، ص۹۲، مرکز الدراسات الاسلامیه لممثلی الولی الفقیه فی حرس الثورة الاسلامیه، چاپ اول.    
[۳] طبری، محمد بن جربر، تاریخ طبری، ج۴، ص۳۵۹.    
[۴] حسینی جلالی، محمدرضا، تسمیة من قتل مع الحسین (علیه‌السلام)، ص۲۵، شماره۱۵.    
یا شقره
[۵] ابن اثیر، ابوالحسن، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۲     .
همچنین بعضی دیگر از منابع، مادر جعفر را ام‌البنین دختر شقر (ثقر) ذکر کرده‌اند.
[۶] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۷] ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
[۸] محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمة الزیدیه، ج۱، ص۲۰۹، صنعاء، مکتبة بدر، چاپ اول، ۱۴۲۳.

گفته شده او یکی از دامادهای امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) و همسر ام‌الحسن دختر علی (علیه‌السّلام) بود.
[۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۱۹۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۰] بغدادی، ابن حبیب، المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، ص۵۶، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بی‌تا.    


۲ - رجزخوانی


در روز عاشورا جعفر در حالی که این‌گونه رجز می‌خواند:
انا الغلام الابطحی الطالبی من معشر فی‌هاشم من غالب
و نحن حقاً سادة الذّوائب هذا حسین (علیه‌السّلام) اطیب الاطایب
«من غلام ابطحی طالبی از خاندان‌ هاشم و غالب هستم. ما به راستی سروران و برترین روزگاریم و این حسین (علیه‌السّلام) پاکیزه‌ترین پاکیزگان است.»
[۱۱] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    

به سپاه دشمن حمله برد.

۳ - شهادت


در این پیکار او توانست دو نفر و به قولی پانزده نفر از سپاهیان کوفه را به هلاکت برساند تا اینکه به دست بشر بن خوط (حوط) (اینکه ابن شهر آشوب از او با نام بشر بن سوط همدانی نام برده است.)
[۱۲] ابن‌سعد، محمد، طبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، ص۴۷۷، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.
[۱۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
[۱۴] ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
[۱۵] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    
و به نقلی با تیر عبدالله بن عروه خثعمی به شهادت رسید.
[۱۶] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السلام)، ج۳، ص۲۵۴.     .
[۱۷] خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه‌السلام، ج۲، ص۳۰.    
[۱۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
[۱۹] محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمة الزیدیه، ج۱، ص۲۰۹، صنعاء، مکتبة بدر، چاپ اول، ۱۴۲۳.
او در زمان شهادت بیست و سه سال سن داشت.
[۲۰] ابن فندق، لباب الانساب و القاب و الاعقاب، تحقیق سید مهدی رجایی، ج۱، ص۳۹۷، قم، مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۱۰.

(دربارهٔ قاتل جعفر نیز بین مورخان اختلاف است: طبری، قاتل او را عبدالله بن عزره خثعمی،
[۲۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص ۴۴۷.    
بلاذری، قاتل او را عبدالله بن عروه خثعمی؛ ابوالفرج اصفهانی، نام او را عروة بن عبدالله خثعمی،
[۲۲] ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۹۷.    
؛ و ابن شهرآشوب، نام قاتل او را بشر بن سوط همدانی ذکر کرده‌اند. روشن است که در دومی و سومی، نام پسر و پدر جا به جا شده است.)

۴ - نام جعفر در ناحیه مقدسه


او نیز در زیارت ناحیه مقدسه مورد سلام امام جواد (علیه‌السّلام) قرار گرفته و قاتل او بشر بن حوط همدانی مورد لعن و نفرین امام (علیه‌السّلام) قرار گرفته است. در این زیارت آمده است: «السّلام علی جعفر بن عقیل لعن الله قاتله و رامیه بشر بن خوطٍ الهمدانیّ.»
[۲۳] ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۳، ص۷۶.    


۵ - پانویس

 
۱. ↑ اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد صقر، ص۹۷، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.    
۲. ↑ سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین (علیه‌السّلام)، تحقیق محمد جعفر طبسی، ص۹۲، مرکز الدراسات الاسلامیه لممثلی الولی الفقیه فی حرس الثورة الاسلامیه، چاپ اول.    
۳. ↑ طبری، محمد بن جربر، تاریخ طبری، ج۴، ص۳۵۹.    
۴. ↑ حسینی جلالی، محمدرضا، تسمیة من قتل مع الحسین (علیه‌السلام)، ص۲۵، شماره۱۵.    
۵. ↑ ابن اثیر، ابوالحسن، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۲     .
۶. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۷. ↑ ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۸. ↑ محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمة الزیدیه، ج۱، ص۲۰۹، صنعاء، مکتبة بدر، چاپ اول، ۱۴۲۳.
۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۲، ص۱۹۲، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۰. ↑ بغدادی، ابن حبیب، المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، ص۵۶، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بی‌تا.    
۱۱. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    
۱۲. ↑ ابن‌سعد، محمد، طبقات الکبری، تحقیق محمد بن صامل السلمی، ص۴۷۷، طائف، مکتبة الصدیق، چاپ اول، ۱۹۹۳.
۱۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۵، ص۴۶۹، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۹۶۷.    
۱۴. ↑ ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۳، بیروت، دارصادر-داربیروت، ۱۹۶۵.    
۱۵. ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۵۴، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.    
۱۶. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السلام)، ج۳، ص۲۵۴.     .
۱۷. ↑ خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه‌السلام، ج۲، ص۳۰.    
۱۸. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، ج۳، ص۲۰۰، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، ۱۹۷۷.    
۱۹. ↑ محلی، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فی مناقب الائمة الزیدیه، ج۱، ص۲۰۹، صنعاء، مکتبة بدر، چاپ اول، ۱۴۲۳.
۲۰. ↑ ابن فندق، لباب الانساب و القاب و الاعقاب، تحقیق سید مهدی رجایی، ج۱، ص۳۹۷، قم، مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۱۰.
۲۱. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص ۴۴۷.    
۲۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۹۷.    
۲۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج۳، ص۷۶.    


۶ - منبع

سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شهدای اهل بیت (علیهم‌السلام) در کربلا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۱۳.    
جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص۱۲۰-۱۲۱.    
پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۸۲۷.



رده‌های این صفحه : اصحاب امام حسین | امام حسین | تاریخ معصومان | شهدای بنی هاشم در کربلا | شهدای کربلا | مقتل جامع سیدالشهداء | نهضت عاشورا




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.